Powszechnym zjawiskiem stały się spory sądowe rodziców, dotyczące wspólnych małoletnich dzieci. Przedmiotem tych sporów bywa zarówno wysokość alimentów, jak i kwestia władzy rodzicielskiej, czy też zakresu kontaktów z dziećmi.
W Polsce co roku orzekanych jest ponad 60 tysięcy rozwodów. Nic nie wskazuje na to, aby to negatywne zjawisko społeczne uległo w najbliższym czasie zahamowaniu. Zauważalna jest również tendencja, w której coraz więcej dzieci rodzi się poza małżeństwem. Obecnie ze związków nieformalnych pochodzi już co czwarte dziecko w naszym kraju. Związki te na ogół są mniej trwałe niż małżeństwo.
Dobro dzieci
Dorośli ludzie w sytuacjach konfliktowych, związanych z rozpadem ich związku, nie zawsze pamiętają o tym, iż powinni chronić swoje dzieci przed negatywnymi konsekwencjami ich rozstania. Z przykrością należy stwierdzić, iż zdarza się, że rodzice traktują swoje dzieci instrumentalnie i wykorzystują jako kartę przetargową we własnym konflikcie. Często spotykanym zjawiskiem jest również utrudnianie kontaktów z dzieckiem przez byłego współmałżonka lub partnera. Takie postępowanie należy ocenić wyjątkowo negatywnie, godzi ono bowiem przede wszystkim w dobro samego dziecka. Obowiązujące w Polsce przepisy prawa pozwalają zapobiegać takim sytuacjom. Na wstępie należy zaznaczyć, iż zgodnie z art. 113 § 1 k.r.o. niezależnie od władzy rodzicielskiej rodzice oraz ich dziecko mają prawo i obowiązek utrzymywania ze sobą kontaktów. Cytowany przepis wskazuje wyraźnie, iż utrzymywanie ze sobą kontaktów jest zarówno prawem jak i obowiązkiem rodziców oraz dzieci. Co więcej, prawo do kontaktów z dzieckiem jest zupełnie niezależne od władzy rodzicielskiej. Może się zatem zdarzyć, iż rodzic będący pozbawiony władzy rodzicielskiej będzie uprawniony do kontaktów ze swoim dzieckiem.n
Zgodnie z art. 113 § 2 k.r.o. kontakty z dzieckiem obejmują w szczególności przebywanie z dzieckiem (odwiedziny, spotkania, zabieranie dziecka poza miejsce jego stałego pobytu) jak również bezpośrednie porozumiewanie się, utrzymywanie korespondencji, korzystanie z innych środków porozumiewania się na odległość, w tym ze środków komunikacji elektronicznej. Jeżeli dziecko przebywa stale u jednego z rodziców, wówczas sposób utrzymywania kontaktów z dzieckiem przez drugiego z nich rodzice powinni określić wspólnie. Taka sytuacja jest oczywiście najbardziej pożądana. Dopiero gdy brak jest takiego porozumienia, o kwestii tej orzeka Sąd, który powinien kierować interesem dziecka jako wartością nadrzędną.
Więź z dzieckiem
Każde dziecko potrzebuje do prawidłowego rozwoju obojga rodziców. W przypadku, gdy jeden z rodziców ogranicza drugiemu możliwość kontaktów z dzieckiem, istotne jest szybkie podjęcie kroków prawnych. Jest to szczególnie ważne w przypadku małych dzieci, których więź uczuciowa i emocjonalna z rodzicem dopiero się kształtuje. W przypadku, gdy rodzic nie widzi się z kilkuletnim dzieckiem przez wiele miesięcy, późniejsze uregulowanie kontaktów może okazać się trudne. Zdarza się, że dziecko nie pamięta swojego rodzica lub nie czuje się przy nim bezpiecznie i swobodnie.
W tej sytuacji Sąd nie będzie mógł orzec szerokiego zakresu kontaktów. Dziecko nie powinno być bowiem zmuszane do kontaktów z rodzicem. Możliwe jest natomiast zwiększanie zakresu kontaktów po odbudowaniu więzi z dzieckiem.
W sprawach o kontakty istotnymi dowodami są zeznania świadków, przesłuchanie stron oraz opinie biegłych z zakresu psychologii. Przygotowując wniosek o uregulowanie kontaktów, warto zawrzeć w nim wniosek o zabezpieczenia kontaktów na czas trwania postępowania sądowego. Sprawa w sądzie może trwać nawet kilka lat, szczególnie gdy kwestia kontaktów jest rozstrzygana przy okazji rozwodu. W tej sytuacji trzeba zadbać o to, aby kontakty z dzieckiem odbywały się regularnie już w czasie toczącej się sprawy. Temu służy właśnie wniosek o zabezpieczenie kontaktów, który sąd rozpoznaje na początkowym etapie postępowania, przed wydaniem ostatecznego rozstrzygnięcia.
Zakres kontaktów z dzieckiem określony przez sąd może być bardzo różny. To, w jaki sposób zostaną uregulowane kontakty, zależy od wielu czynników, w szczególności od tego, jak wyglądały relacje rodzica z dzieckiem przed postępowaniem sądowym. Oceniane są również kompetencje wychowawcze każdego z rodziców. Sąd bierze pod uwagę również stanowisko samego dziecko, o ile jest ono w wieku pozwalającym na jego wyrażenie.
Naruszenie kontaktów
Gdy sąd ureguluje kontakty z dzieckiem, wówczas każdy z rodziców jest zobowiązany do ich przestrzegania. Naruszeniem kontaktów jest więc zarówno zaniedbywanie kontaktów przez rodzica, któremu zostały one przyznane, jak również niewydawanie dziecka drugiemu rodzicowi, odwoływanie spotkań z błahych przyczyn, czy też wpajanie dziecku niechętnego stosunku do drugiego rodzica i spotkań z nim.
Jeśli dochodzi do naruszenia orzeczenia o kontaktach, można wystąpić do sądu z wnioskiem o zagrożenie nakazaniem zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej. Wówczas sąd bada, czy doszło do naruszenia kontaktów. Jeśli tak, w postanowieniu kończącym sprawę sąd zagrozi rodzicowi naruszającemu ustalone kontakty nakazaniem zapłaty oznaczonej kwoty za każde z naruszeń. Kwotę tę sąd ustali w oparciu o sytuację majątkową strony, której dotyczy wniosek. Jeśli wspomniane postępowanie sądowe nie przyniesie pożądanego skutku to należy wystąpić z wnioskiem o zasądzenie oznaczonej w poprzednim postępowaniu kwoty. W toku tego postępowania sąd zbada, czy rodzic, któremu zagrożono nakazaniem zapłaty, nadal utrudnia kontakty z dzieckiem lub je zaniedbuje. Wówczas sąd nakaże zapłatę określonej kwoty, której wysokość będzie odpowiadać iloczynowi liczby naruszeń i kwoty orzeczonej w pierwszym etapie postępowania.
Adam Chemycz
Absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, adwokat Izby Adwokackiej w Siedlcach.
You must be logged in to post a comment.