SIGN IN YOUR ACCOUNT TO HAVE ACCESS TO DIFFERENT FEATURES

FORGOT YOUR PASSWORD?

FORGOT YOUR DETAILS?

AAH, WAIT, I REMEMBER NOW!
POLSKA PO GODZINACH: KULTURA | WIEDZA | GOSPODARKA, PORTAL POLSKA PO GODZINACH ONLINE
  • ZALOGUJ SIĘ

Polska. Po godzinachPolska. Po godzinach

  • START
  • O NAS
  • DO POBRANIA
  • KONTAKT
PO GODZINACHNA LUZIE
0
wtorek, 03 listopada 2020 / opublikowany w: Historia, Warszawa

250 lat regulacji nazw ulic w Warszawie

W 1770 roku, prócz urzędowej regulacji nazw, pojawił się też nakaz umieszczenia tablic z nimi na skrzyżowaniach ulic.

Widok na wybrukowane Krakowskie Przedmieście, 1873 rok.

Pierwsza sieć miejskich ulic ukształtowała się na mocy aktu lokacyjnego Warszawy w końcu XIII wieku. Wraz z nią powstały, mające ułatwić orientację nazwy zwyczajowe, nadane ulicom przez ludność. Pochodziły one m.in. od ich cech topograficznych i mieszczących się przy nich instytucji. Stąd takie nazwy, jak Krzywe Koło, Kamienne Schodki, Celna, Piwna, Jezuicka, Świętojańska, Zapiecek czy Wąski Dunaj. Również poza murami Warszawy potoczne nazwy miały podobne pochodzenie, stąd m.in.  ulice Podwale, Długa i Miodowa. Główne drogi i obszary podmiejskie nazywano od miejscowości, w stronę których wiodły. Tak np. nazywano Przedmieście Czerskie, które później ewoluowało do miana Przedmieścia Krakowskiego i drogę Zakroczymską, określaną też nazwą „Toruńska”. Tendencja ta utrzymywała się bardzo długo. Główne arterie wyjazdowe z Warszawy jeszcze w XX wieku nosiły m.in. miano traktów poznańskiego, brzeskiego, krakowskiego, puławskiego czy też bardziej lokalnie – wilanowskiego. Do dziś fragmenty niektórych z tych dróg posiadają te pamiątkowe nazwy.

Uporządkowanie ulic i ich nazw

Po ustanowieniu Warszawy miejscem sejmów i siedziby królewskiej, jej znaczenie i rozwój znacząco wzrosły. Wraz z nimi powstała silna potrzeba poprawienia jakości życia w przestrzeni publicznej. Jednym z najważniejszych wyzwań była poprawa katastrofalnego stanu miejskich dróg oraz chaosu adresowego. Mimo wielu wcześniejszych prób, efekt przyniosła dopiero działalność Komisji Dobrego Porządku w latach 1765-1770. Prace Komisji zbiegły się z budową okalających miasto Okopów Lubomirskiego. Pojawiły się w związku z tym nowe ulice, wytyczone z dróg narolnych. Ich nazwy dość często pochodziły od znajdujących się w obszarze Okopów Lubomirskiego podwarszawskich jurydyków (ukształtowanych w znacznej większości prostopadle do biegu Wisły). Stąd m.in. wzięły się nazwy Grzybowska, Leszno, Nowolipie, Ordynacka, Nowy Świat, Solec i Nowogrodzka. Pojawiła się też wówczas w nazewnictwie tendencja upamiętniająca ludzi. W jurydyce Bielino, należącej do marszałka F. Bielińskiego, uregulowano wówczas drogę, którą od stanowiska właściciela nazwano Marszałkowską. Podobnie swą nazwę, tyle że od nazwiska właściciela części gruntu, przyjęła ul. Wilcza. Część nazw związana była też z samymi okopami i terenami przylegającymi do nich, stąd m.in. miana Okopowej i Polnej. Inne wytyczone wówczas ulice pobrały nazwy od folwarków i osad, przez które biegły – jak np. Świętokrzyska, Koszykowa, Nowowiejska i Wolska. Swojemu ponadprzeciętnemu otoczeniu nazwy swoje zawdzięczyły m.in. ul. Piękna, Hoża i Jasna, a przylegającym wytwórniom m.in. ul. Krochmalna, Browarna i Garbarska. W 1770 roku, prócz urzędowej regulacji nazw, pojawił się też nakaz umieszczenia tablic z nimi na skrzyżowaniach ulic. Od czasu powstania Komisji Dobrego Porządku wszelkie czynności dotyczące nazw ulic regulowane są odgórnie. Przyniosło to możliwość ich przemyślanego kształtowania, ale też ryzyko wykorzystywania przez rządzących do eksponowania swoich racji i bohaterów. W XIX i XX wieku urzędowe nadania oraz zmiany nazw już istniejących uchwalano przy braku aprobaty społecznej. Wiązało się to z zawirowaniami historycznymi, na które złożyły się czasy zaboru pruskiego, Księstwa Warszawskiego, Kongresówki, wojen światowych oraz II RP i PRL. Tym sposobem były czasy, gdy ul. Miodowa nosiła nazwę Napoleona, ul. A. Fredry – hr. Kotzebue, ul. Foksal – B. Pierackiego, Al. Jerozolimskie – Reichstrasse (Al. Rzeszy), Al. Ujazdowskie – Siegenallee (Al. Zwycięstwa) i Al. Stalina, ul. Chmielna – K. Rutkowskiego, a ul. Leszno – K. Świerczewskiego. Ostatnie znaczące zmiany w nazewnictwie miały miejsce po wydarzeniach roku 1989 i były związane przede wszystkim z dekomunizacją.

Nazwy w kompetencji samorządu

Obecnie nadawanie nazw ulicom leży w gestii Rady m.st. Warszawy. Zgodnie z właściwą uchwałą wnioski z propozycjami mogą być zgłaszane przez organy samorządowe lub grupy co najmniej piętnastu mieszkańców Warszawy oraz przez instytucje i organizacje mające siedzibę w Warszawie. Nowe nazwy muszą być zgodne z zasadami polskiej pisowni oraz nie mogą być nazwami kłopotliwymi i ośmieszającymi. Nazwy tworzone od nazwisk nie mogą być nadawane wcześniej, niż po upływie 5 lat od daty śmierci osoby, która ma zostać upamiętniona. Przepisy wskazują również, że zmiany istniejących nazw mogą nastąpić wyłącznie w wyjątkowych przypadkach, a ewentualne decyzje o takich powinny być zgodne z tradycją i dziejami Warszawy.

Adam Ciećwierz

TAGI: Adam Ciećwierz, Warszawa, Warszawa historia, Warszawa ulice

WYBRANE DLA CIEBIE

Wspólny historycznie jubileusz Polonii i Warszawianki
Dzieje Zielonej i Groszówki
Sam na sam z ciszą, czyli… „Antysylwester” w klasztorze

Najnowsze artykuły

  • Pozytywna zmiana z programem ,,WzMOCnij swoje otoczenie’’ – dodatkowe wyposażenie wielofunkcyjnej sali multimedialnej

    Parafia św. Brata Alberta w Warszawie-Wesołej j...
  • Pozytywna zmiana z programem ,,WzMOCnij swoje otoczenie’’ – dodatkowe wyposażenie wielofunkcyjnej sali multimedialnej

    Parafia św. Brata Alberta w Warszawie-Wesołej j...
  • Remont na dużą skalę – wymiana pokrycia dachowego na kościele

    Wymiana dachu to zawsze duże przedsięwzięcie, w...
  • „W internetowym oceanie nie daj się złapać na haczyk” – TAURON przestrzega

    Jak bronić się przed phishingiem – pokazuje w n...
  • Lekcje stoicyzmu na dziś

    Nie słabnie moda na stoicyzm, czego dowodem jes...

ARCHIWALNE

  • Grudzień 2022
  • Listopad 2022
  • Kwiecień 2022
  • Marzec 2022
  • Luty 2022
  • Styczeń 2022
  • Grudzień 2021
  • Listopad 2021
  • Październik 2021
  • Wrzesień 2021
  • Lipiec 2021
  • Czerwiec 2021
  • Maj 2021
  • Kwiecień 2021
  • Marzec 2021
  • Luty 2021
  • Styczeń 2021
  • Grudzień 2020
  • Listopad 2020
  • Październik 2020

Kategorie

  • Aktywność fizyczna
  • Architektura
  • Bez kategorii
  • Budownictwo
  • Czas wolny
  • Dzieci
  • Edukacja
  • Ekologia
  • Ekonomia
  • Felieton
  • Film
  • Finanse
  • Gospodarka
  • Historia
  • Książki
  • Kulinaria
  • Literatura
  • Malarstwo
  • Media
  • Medycyna
  • Muzyka
  • na luzie
  • Najnowsze artykuły
  • Nauka
  • Nieruchomości
  • Pasja
  • Praca
  • Prawo
  • Przemysł
  • Przestrzeń publiczna
  • Przyroda
  • Psychologia
  • Religia
  • Rodzina
  • s1
  • s2
  • Samorząd
  • Społeczeństwo
  • Sport
  • Środowisko
  • Styl życia
  • Sylwetki
  • Sztuka
  • Technika
  • Technologia
  • Test
  • Turystyka
  • Ubezpieczenia
  • Warszawa
  • Wychowanie
  • Wywiad
  • Zdrowie
  • zrównoważone budownictwo

PO GODZINACH W MEDIACH SPOŁECZNOŚCIOWYCH

BIURO REKLAMY

mateusz.jarecki@
p
ogodzinach.info

NOTY PRAWNE

Polityka prywatności
Cookies

WYDAWCA

Independent Media Company
Bartosz.Wieczorek

WYDAWCA ONLINE

Biocomo Sp. z o.o.
Dariusz Ziółkowski

Portal wykonany przez: Dariusz Ziółkowski

do góry