SIGN IN YOUR ACCOUNT TO HAVE ACCESS TO DIFFERENT FEATURES

FORGOT YOUR PASSWORD?

FORGOT YOUR DETAILS?

AAH, WAIT, I REMEMBER NOW!
POLSKA PO GODZINACH: KULTURA | WIEDZA | GOSPODARKA, PORTAL POLSKA PO GODZINACH ONLINE
  • ZALOGUJ SIĘ

Polska. Po godzinachPolska. Po godzinach

  • START
  • O NAS
  • DO POBRANIA
  • KONTAKT
PO GODZINACHNA LUZIE
0
piątek, 16 października 2020 / opublikowany w: Czas wolny, Ekologia, Pasja, Przyroda, Środowisko

Nauka obywatelska w epoce cyfryzacji

Nauka obywatelska (citizen science) to pojęcie wprowadzone w roku 1974. Oznacza ono aktywność naukową – często na poziomie profesjonalnym – osób niebędących specjalistami w danej dziedzinie. Najczęściej uprawiana jest ona na polu nauk przyrodniczych we współpracy z zawodowymi naukowcami, ale jej pionierzy działali często samodzielnie.

Dolina Biebrzy.

Za prekursorów citizen science można uznać takich badaczy, jak: Karol Linneusz – naczelny lekarz floty szwedzkiej (ojciec systematyki roślin), Thomas Jefferson – prawnik i prezydent USA, który interesował się archeologią i botaniką, Karol Darwin, który był z wykształcenia teologiem (miał zostać pastorem),  Władysław Taczanowski (zwany ojcem polskiej ornitologii) – administrator majątków ziemskich, Tytus Chałubiński – lekarz, ale też znawca mszaków tatrzańskich. Pierwsza masowa akcja typu  citizen science to prawdopodobnie Bożonarodzeniowe Liczenie Ptaków. Zapoczątkowało je Audubon Society w USA w roku 1900 – w opozycji do tradycji polowań wigilijnych. Nasilenie obywatelskiej działalności naukowej nastąpiło natomiast po upowszechnieniu się komputerów, dzięki czemu można było analizować znacznie obszerniejsze dane, niż we wcześniejszych okresach.   Kolejne przyspieszenie miało miejsce po powstaniu internetu i fotografii cyfrowej. Odtąd  można było błyskawicznie skonsultować zdjęcie nieznanego okazu przyrodniczego z ekspertami znajdującymi się tysiące kilometrów od miejsca obserwacji.  

Dolinka Służewiecka.

Obecnie wolontariusze nauki wnoszą swój istotny wkład w rozwój między innymi archeologii, astronomii, biologii terenowej, etnografii i meteorologii. Zdarza się,  że także osoby chore, nawet te przykute do wózka inwalidzkiego, odkrywają nowe gatunki na odległych tropikalnych wyspach (oglądając i odsłuchując dokładnie  filmy przyrodnicze nakręcone na tych terenach) albo nowe komety, gwiazdy czy galaktyki.

W Polsce za początki citizen science można uznać działalność regionalnych organizacji ornitologicznych  i prowadzone przez nie programy badawcze, zarówno lokalne (jak np. Atlas Ptaków Warszawy 1985-1990), jak i ogólnokrajowe, jak Polski Atlas Ornitologiczny (publikacja wyników nastąpiła z wieloletnim opóźnieniem z powodu kryzysu[DJ1] ) czy Monitoring Zimujących Ptaków Wodnych (włączony niedawno do Państwowego Monitoringu Środowiska).  Dzięki wysiłkowi setek wolontariuszy było też możliwe wydanie Polskiego Atlasu Ważek (2008), a obecnie zbierane są dane do drugiego wydania.

w Parku nad Balatonem.

Od roku 2000 na kilkuset stałych powierzchniach badawczych prowadzony jest Monitoring Pospolitych Ptaków Lęgowych (MPPL), wykonywany zgodnie z metodyką przyjętą w większości krajów unijnych, przez co możliwe  jest porównywanie zmian wieloletnich w skali całego kontynentu. Od kilku lat zbierane są również dane dotyczące owadów prostoskrzydłych w  ramach programu „Atlas prostoskrzydłych Polski”, a robocze wyniki publikowane są on-line (orthoptera.edntomo.pl). Dzięki wysiłkowi wielu obserwatorów udało się wykryć kilka nowych dla Polski gatunków z tej grupy (nadrzewek południowy zauważony po raz pierwszy w 2013 roku, podkrzewin transylwański – w 2017, pasikonik stożkogłowy – w 2014, piechotek błotny – w 2016) oraz odnaleźć inne, uznane od wielu dziesięcioleci za zaginione (świerszcz południowy, nakwietnik trębacz, skakun nadpotokowy).

Uczestnicy ruchu citizen-science dokumentują również występowanie rzadkich gatunków płazów, gadów (Atlas gadów i płazów Polski), ssaków (Atlas Ssaków Polski) i ptaków (błotniak łąkowy, orlik krzykliwy, gniazda bociana białego) oraz gatunków inwazyjnych.  Wolontariusze zbierają i zgłaszają dane o występowaniu chomika europejskiego, między innymi na Lubelszczyźnie. Gatunek ten od wielu lat zmniejsza zasięg i liczebność tak, że został uznany za zagrożony w skali Polski i całej Eurazji. 

Zimowe liczenie ptaków wodnych.

Od 5 lat w ramach ruchu gromadzone są dane o kolizjach drogowych z udziałem dzikich zwierząt (zwierzetanadrodze.pl). Odnotowano ponad 200 gatunków kręgowców ginących na drogach.  Poszukiwacze-amatorzy biorą czynny udział w terenowych badaniach archeologicznych, głównie pól bitewnych, poczynając od terenu bitwy grunwaldzkiej, przez bitwy z okresu powstań narodowych (np. współpracownicy programu „Było, nie minęło”) aż do miejsc z drugiej wojny światowej.  Rozwija się prężnie amatorski ruch cyfrowych obserwatoriów meteorologicznych i stacji monitorowania jakości powietrza, często działających w sieci.

W działalności citizen-science każdy może znaleźć coś dla siebie, zależnie od zainteresowań, miejsca zamieszkania  i wolnego czasu. W ostatnich latach popularne stają się akcje „bio-blitz” czyli jednodniowe lub weekendowe wszechstronne inwentaryzacje przyrodnicze np. na terenach zagrożonych dewastacją (wycinką lasu, zabudową). Informacje o doraźnych i długofalowych akcjach badawczych są zamieszczane na stronach internetowych stowarzyszeń i instytucji naukowych.

Tekst i zdjęcia: Przemysław Stolarz


TAGI: citizen science, liczenie ptaków, ptasie wędrówki

WYBRANE DLA CIEBIE

Ciągle go gnało, ciągle był w drodze
Wrzosowiska w Wesołej i okolicach
Lasy grądowe w Warszawie

Najnowsze artykuły

  • Pozytywna zmiana z programem ,,WzMOCnij swoje otoczenie’’ – dodatkowe wyposażenie wielofunkcyjnej sali multimedialnej

    Parafia św. Brata Alberta w Warszawie-Wesołej j...
  • Pozytywna zmiana z programem ,,WzMOCnij swoje otoczenie’’ – dodatkowe wyposażenie wielofunkcyjnej sali multimedialnej

    Parafia św. Brata Alberta w Warszawie-Wesołej j...
  • Remont na dużą skalę – wymiana pokrycia dachowego na kościele

    Wymiana dachu to zawsze duże przedsięwzięcie, w...
  • „W internetowym oceanie nie daj się złapać na haczyk” – TAURON przestrzega

    Jak bronić się przed phishingiem – pokazuje w n...
  • Lekcje stoicyzmu na dziś

    Nie słabnie moda na stoicyzm, czego dowodem jes...

ARCHIWALNE

  • Grudzień 2022
  • Listopad 2022
  • Kwiecień 2022
  • Marzec 2022
  • Luty 2022
  • Styczeń 2022
  • Grudzień 2021
  • Listopad 2021
  • Październik 2021
  • Wrzesień 2021
  • Lipiec 2021
  • Czerwiec 2021
  • Maj 2021
  • Kwiecień 2021
  • Marzec 2021
  • Luty 2021
  • Styczeń 2021
  • Grudzień 2020
  • Listopad 2020
  • Październik 2020

Kategorie

  • Aktywność fizyczna
  • Architektura
  • Bez kategorii
  • Budownictwo
  • Czas wolny
  • Dzieci
  • Edukacja
  • Ekologia
  • Ekonomia
  • Felieton
  • Film
  • Finanse
  • Gospodarka
  • Historia
  • Książki
  • Kulinaria
  • Literatura
  • Malarstwo
  • Media
  • Medycyna
  • Muzyka
  • na luzie
  • Najnowsze artykuły
  • Nauka
  • Nieruchomości
  • Pasja
  • Praca
  • Prawo
  • Przemysł
  • Przestrzeń publiczna
  • Przyroda
  • Psychologia
  • Religia
  • Rodzina
  • s1
  • s2
  • Samorząd
  • Społeczeństwo
  • Sport
  • Środowisko
  • Styl życia
  • Sylwetki
  • Sztuka
  • Technika
  • Technologia
  • Test
  • Turystyka
  • Ubezpieczenia
  • Warszawa
  • Wychowanie
  • Wywiad
  • Zdrowie
  • zrównoważone budownictwo

PO GODZINACH W MEDIACH SPOŁECZNOŚCIOWYCH

BIURO REKLAMY

mateusz.jarecki@
p
ogodzinach.info

NOTY PRAWNE

Polityka prywatności
Cookies

WYDAWCA

Independent Media Company
Bartosz.Wieczorek

WYDAWCA ONLINE

Biocomo Sp. z o.o.
Dariusz Ziółkowski

Portal wykonany przez: Dariusz Ziółkowski

do góry