SIGN IN YOUR ACCOUNT TO HAVE ACCESS TO DIFFERENT FEATURES

FORGOT YOUR PASSWORD?

FORGOT YOUR DETAILS?

AAH, WAIT, I REMEMBER NOW!
POLSKA PO GODZINACH: KULTURA | WIEDZA | GOSPODARKA, PORTAL POLSKA PO GODZINACH ONLINE
  • ZALOGUJ SIĘ

Polska. Po godzinachPolska. Po godzinach

  • START
  • O NAS
  • DO POBRANIA
  • KONTAKT
PO GODZINACHNA LUZIE
0
piątek, 16 października 2020 / opublikowany w: Najnowsze artykuły, Nauka, Sylwetki, Technika

Co idzie nie tak? Pytania o efektywność polskiej nauki

Nie zapominajmy, że każda innowacja, przechodząc do fazy produkcji – komercjalizacji – to także nowe miejsca pracy dla bezpośrednio zatrudnionych pracowników i kooperujących, zewnętrznych firm.

MERA-400 w Pracowni Nawigatorskich Urządzeń Treningowych w Dęblinie

Nie tak dawno toczyła się w Polsce kampania prezydencka. Słuchając wypowiedzi niedoszłych prezydentów można by domniemywać, że politycy mają monopol na wprowadzanie pozytywnych zmian w naszym życiu. Nic bardziej mylnego. To przede wszystkim postęp naukowy – szczególnie jako efekt  badań stosowanych – udoskonala nasze codzienne życie. Dokładniej mówiąc, to naukowcy, opracowując nowe terapie do walki z chorobami czy tworząc nowe technologie, czynią nasze życie bezpieczniejszym i ciekawszym. Oczywiście pod warunkiem właściwego korzystania z tych dobrodziejstw. Współcześnie to  innowacyjna gospodarka, której fundamenty tworzą naukowcy i wynalazcy, jest  wyznacznikiem postępu, a zarazem pozycji danego kraju w świecie.

            Przytaczamy  poniżej historię trzech wybitnych polskich naukowców, wynalazców, którzy – dziś już  nieco zapomniani – mieli (a raczej mogli mieć) bardzo istotny wpływ na rozwój naszej kultury technicznej, a co za tym idzie, na tworzenie innowacyjnych gałęzi gospodarki w Polsce.

            Nasi bohaterzy zajmowali się m. in.  informatyką, elektroniką  i  bezemisyjnym wytwarzaniem energii – jakże istotnymi tematami dla wielu współczesnych badaczy na całym świecie. Wszyscy oni posiadali wielką łatwość przyswajania wiedzy, którą w dużym stopniu zdobywali sami.  Zajmowali się  wieloma zagadnieniami w ramach dziedzin, które uprawiali. Dzięki ich pracom Polska była wówczas (niestety tylko przez pewien czas) w czołówce państw tworzących te ważne technologiczne dziedziny. To tak,  jakby dziś  Polacy byli w pierwszej linii batalii technologicznych w budowie komputerów kwantowych czy reaktorów termojądrowych, służących  produkcji dużej ilości „czystej” energii elektrycznej.

Automat_obrachunkowy_MERA_302-1

Kto ma wiedzę, ten ma władzę

            O znaczeniu informatyki w gospodarce i życiu codziennym nie trzeba nikogo przekonywać.

Większość z dziesięciu największych firm na świecie to firmy technologiczno–informatyczne. Zacznijmy więc od przybliżenia sylwetki polskiego wybitnego informatyka.

Jacek Karpiński  (ur. 9 kwietnia 1927 r. w Turynie, zm. 21 lutego 2010 r. we Wrocławiu).

Najbardziej niespełniony i niedoceniony talent w powojennej historii Polski. Przez wiele lat tworzył urządzenia komputerowe, które niejednokrotnie były unikalne na skalę światową. W 1964 roku zbudował elektroniczny symulator przetwarzania informacji w mózgu – Perceptron. Była to maszyna elektroniczna,  która sama się uczyła. 

            Karpiński był prekursorem stosowanych dzisiaj coraz powszechniej rozwiązań z dziedziny Sztucznej Inteligencji. Jego najbardziej znany  projekt to minikomputer o nazwie K-202, który na początku lat siedemdziesiątych wyprzedzał pod względem konstrukcyjnym o kilka lat dokonania Zachodu w tej dziedzinie. Dzięki pracom tego konstruktora  Polska była w czołówce wyścigu państw które budowały minikomputery.

Początkowa przychylność władz wobec Jacka Karpińskiego zmieniła się w jawną niechęć. Miała ona swoje korzenie w niezrozumieniu doniosłości konstruowanych  przez niego rozwiązań,  ale też w działalności Jacka Karpińskiego w AK (źle widzianej w Polsce komunistycznej) oraz wreszcie w niepokornym charakterze samego Twórcy.

W swojej karierze Karpiński skonstruował wiele urządzeń, z których każde cechowało się innowacyjnymi rozwiązaniami. Często projekty te wymagały dopracowania, aby mogły wejść na rynek. Wymagało to dodatkowych zasobów, których Jackowi Karpińskiemu brakowało. Niestety, szczególnie w późniejszych projektach nie otrzymywał on wcale wsparcia.

Bez energii zamieramy

            Dostęp do „czystych”, bezemisyjnych  źródeł energii jest kluczowy dla nowoczesnej gospodarki. Szczególnie teraz, gdy postępuje ocieplenie klimatu z powodu zanieczyszczenia atmosfery, m. in. dwutlenkiem węgla. Przyjrzyjmy się postaci naukowca, który badaniami na temat pozyskiwania energii wyprzedził swoje czasy.

Michał Gryziński (ur. 29 września 1930 r. w Warszawie, zm. 1 czerwca 2004 r. w Warszawie)

Niepokorny fizyk idący własną drogą, którą zmierzał do celu zrozumienia świata w jego najmniejszych rozmiarach  – skali wielkości atomowych. Wierzył, że tylko deterministyczne, jednoznaczne podejście do rozumienia świata ma sens. Narażał się takim podejściem większości  naukowców  rozwijających kwantowo-relatywistyczne koncepcje opisania Świata. Czyli Świata którego poznanie w najmniejszej skali jest z definicji ograniczone oraz Świata który  nie ma żadnego wyróżnionego układu odniesienia. 

            Gryziński pracował w zainicjowanym przez siebie Zakładzie Kontrolowanej Syntezy Termojądrowej Instytutu Badań Jądrowych w Świerku. Jego najbardziej przełomowy projekt  – SOWA 4000 – miał być prototypem reaktora do uzyskania energii z reakcji  syntezy termojądrowej. Jego realizacja została ostatecznie zaniechana w końcu lat osiemdziesiątych z powodu załamania  gospodarczego spowodowanego stanem wojennym. Do zakończenia tego projektu zabrakło kilkudziesięciu tysięcy dolarów.

Obecnie realizowany (przez konsorcjum krajów, w tym także Polskę) projekt z tej dziedziny – ITER – pochłonął już prawie 18 mld Euro, a jego szansa na sukces nie jest dużo większa od projektu SOWA. 

Michał Gryziński zajmował się też, z sukcesami, teorią zderzeń atomowych oraz był twórcą modelu atomu – tzw.  Swobodnego Spadku.

Sylwester Kaliski  (ur. 19 grudnia 1925 r. w Toruniu, zm. 16 września 1978 r. w Warszawie)

Jeden z najwybitniejszych polskich naukowców – inżynierów. Jego droga życiowa to przykład błyskotliwej kariery naukowej (profesor zwyczajny w wieku 36 lat) opartej na talencie naukowym i organizacyjnym oraz tytanicznej pracy (miał w dorobku ponad 550 publikacji).

Wielkim  sukcesem organizacyjnym i naukowym Kaliskiego było stworzenie Instytutu Fizyki Plazmy i Laserowej Mikro Syntezy. Realizowano tam pionierskie prace z zakresu uzyskania w układzie  laboratoryjnym (czyli w bardzo niewielkiej skali – bowiem w przyrodzie te procesy zachodzą w gwiazdach) syntezy termojądrowej za pomocą  światła laserowego. Profesor Kaliski stosował  inne podejścia metodologiczne w tej dziedzinie  niż   Zakład Michała Gryzińskiego. Obie te jednostki współpracowały ze sobą.

Instytut profesora Kaliskiego był w tamtych czasach dobrze rozpoznawalny w świecie naukowym.

(Nie) Mądry Polak po szkodzie

            Każda z przedstawionych wyżej postaci przeszła różne drogi życia zawodowego i wydaje się, że tak niewiele zabrakło im do osiągnięcia spektakularnych sukcesów. W ich przypadku odniesieniu sukcesu przeszkodził albo los ( przedwczesna śmierć Sylwestra Kaliskiego), albo nasze społeczeństwo, nie dając wsparcia organizacyjnego i finansowego (zarówno  Gryzińskiemu, jak i szczególnie  Karpińskiemu).

            W najlepszej sytuacji do osiągania swoich celów badawczo-wdrożeniowych był Sylwester Kaliski, ale  tragiczny wypadek samochodowy przerwał realizacje najważniejszych jego planów.

Wśród nich miało być nawet zbudowanie arsenału broni jądrowej, jednak oficjalnie nigdy tej wersji nie potwierdzono . Wielkość tego uczonego, jego niezrównana skuteczność organizacyjna szczególnie wyszły na jaw, kiedy go zabrakło. To dowodzi, jak ważne dla rozwoju nauki są utalentowane jednostki – zarówno w sferze naukowej, jak  i zarządczej.

Pytania o efektywność nauki

            Aby zdiagnozować mierną kondycję naszych badań stosowanych, widoczną  na  przykład  w  odtwórczym charakterze naszego przemysłu czy relatywnie małej liczbie zgłaszanych patentów, ważne jest postawienie sobie  kilku pytań:      

  • Dlaczego utalentowani wizjonerzy/badacze nie odnoszą trwałych sukcesów w Polsce?
  • Dlaczego ich osiągnięcia wywołują tak nikły oddźwięk w mediach?
  • Dlaczego wśród elit panuje tak małe zrozumienie dla konieczności  poszukiwań  i realizacji innowacyjnych rozwiązań technicznych?
  • Dlaczego politycy prezentują tak liche zainteresowanie i zrozumienie  problemów naukowo-technicznych?
  • Dlaczego nie są właściwie dobierani ludzie na stanowiska managerów w nauce?
  • Dlaczego tak wiele wyników prac badawczo-wdrożeniowych  po zakończeniu projektu popada w zapomnienie?
  • Dlaczego tak mała liczba osiągnięć naukowo-wdrożeniowych jest w pełni komercjalizowana ?

            To tylko garść pytań, które sprowadzają się do głównego problemu: jak prawidłowo lokować  zasoby  w naukę,  aby osiągnąć jak największe, trwałe  korzyści, także w wymiarze  społecznym? Nie zapominajmy bowiem, że każda innowacja, przechodząc do fazy produkcji – komercjalizacji – to także nowe miejsca pracy dla bezpośrednio zatrudnionych pracowników i kooperujących, zewnętrznych firm.

Komputer K-202 ze zbiorów Muzeum Techniki w Warszawie

            Nie jest tajemnicą reguła mówiąca, że wysoce innowacyjne rozwiązania przyciągają kapitał. Niech za przykład posłuży technologiczna  firma Apple, która tylko w 4 kwartale 2019 roku miała przychód bliski poziomu rocznego budżetu Polski (ponad 350 mld zł) , a zysk który osiągnęła był powyżej 70 mld złotych. 

            Bardzo istotnym  czynnikiem sukcesu w skutecznym wdrażaniu technologii są wybitni ludzie o  umiejętnościach innowatorskich i zarządczych, wyczuwający intuicyjnie właściwe tematy i kierunki realizacji nowatorskich projektów. Ale trzeba ich najpierw odnaleźć, a następnie wyposażyć w niezbędne środki – niestety duże – i obdarzyć wolnością w podejmowaniu decyzji. Z kolei ci wybitni naukowcy-managerowie powinni odpowiedzieć na zaufanie, jakim się ich obdarzy, uczciwą pracą, a nie „sprytnym” osiąganiem  tylko własnych (materialnych) czy formalnych (publikacje wyników badań) sukcesów.

            Oby  życiorysy  współczesnych polskich wynalazców były  zapisane  zrealizowanymi projektami, a  powszechnie znane niechlubne przykłady „polskiego niebieskiego lasera” czy „polskiego grafenu” służyły jako przestroga  i  odpowiedź na pytanie, co w polskiej nauce „poszło nie tak”. Oby było jak najwięcej takich rządowych inicjatyw, jak ta z dnia 14.09.2020 roku, kiedy to Komitet Rady Ministrów ds. Cyfryzacji (KRMC) przyjął „Politykę rozwoju Sztucznej Inteligencji w Polsce”. To ważny, acz niewielki krok w kierunku wykorzystania szans, jakie daje SI – dynamizowania rozwoju nowych technologii.

            Autor nie chciał się podjąć ani diagnozy, a tym bardziej tworzenia projektu naprawy organizacji systemu  polskich badań stosowanych. Jego celem było tylko dołączenie się do mało słyszalnych w Polsce głosów o ich marnej kondycji.

Potencjał jest, trzeba z niego skorzystać

            Tak wielu jest zdolnych Polaków, a tak niewielu z nich ma znaczenie w tworzeniu światowych, innowacyjnych technologii. A gdyby to zmienić? Koncerny MERA – SUPER KOMPUTERY  czy PGE – ENERGIA DLA ŚWIATA oczywiście nie istnieją, ale czy nie mogłyby powstać? Pomarzmy więc, a potem idźmy za nimi  wytrwale – bo marzenia czasem się spełniają.

Marek Komarnicki

TAGI: Jacek Karpiński, Michał Gryziński, Sylwester Kaliski

WYBRANE DLA CIEBIE

Każdy ma swoją drogę
Miałem w życiu fart
Clint Eastwood – żywa legenda kina

Najnowsze artykuły

  • Pozytywna zmiana z programem ,,WzMOCnij swoje otoczenie’’ – dodatkowe wyposażenie wielofunkcyjnej sali multimedialnej

    Parafia św. Brata Alberta w Warszawie-Wesołej j...
  • Pozytywna zmiana z programem ,,WzMOCnij swoje otoczenie’’ – dodatkowe wyposażenie wielofunkcyjnej sali multimedialnej

    Parafia św. Brata Alberta w Warszawie-Wesołej j...
  • Remont na dużą skalę – wymiana pokrycia dachowego na kościele

    Wymiana dachu to zawsze duże przedsięwzięcie, w...
  • „W internetowym oceanie nie daj się złapać na haczyk” – TAURON przestrzega

    Jak bronić się przed phishingiem – pokazuje w n...
  • Lekcje stoicyzmu na dziś

    Nie słabnie moda na stoicyzm, czego dowodem jes...

ARCHIWALNE

  • Grudzień 2022
  • Listopad 2022
  • Kwiecień 2022
  • Marzec 2022
  • Luty 2022
  • Styczeń 2022
  • Grudzień 2021
  • Listopad 2021
  • Październik 2021
  • Wrzesień 2021
  • Lipiec 2021
  • Czerwiec 2021
  • Maj 2021
  • Kwiecień 2021
  • Marzec 2021
  • Luty 2021
  • Styczeń 2021
  • Grudzień 2020
  • Listopad 2020
  • Październik 2020

Kategorie

  • Aktywność fizyczna
  • Architektura
  • Bez kategorii
  • Budownictwo
  • Czas wolny
  • Dzieci
  • Edukacja
  • Ekologia
  • Ekonomia
  • Felieton
  • Film
  • Finanse
  • Gospodarka
  • Historia
  • Książki
  • Kulinaria
  • Literatura
  • Malarstwo
  • Media
  • Medycyna
  • Muzyka
  • na luzie
  • Najnowsze artykuły
  • Nauka
  • Nieruchomości
  • Pasja
  • Praca
  • Prawo
  • Przemysł
  • Przestrzeń publiczna
  • Przyroda
  • Psychologia
  • Religia
  • Rodzina
  • s1
  • s2
  • Samorząd
  • Społeczeństwo
  • Sport
  • Środowisko
  • Styl życia
  • Sylwetki
  • Sztuka
  • Technika
  • Technologia
  • Test
  • Turystyka
  • Ubezpieczenia
  • Warszawa
  • Wychowanie
  • Wywiad
  • Zdrowie
  • zrównoważone budownictwo

PO GODZINACH W MEDIACH SPOŁECZNOŚCIOWYCH

BIURO REKLAMY

mateusz.jarecki@
p
ogodzinach.info

NOTY PRAWNE

Polityka prywatności
Cookies

WYDAWCA

Independent Media Company
Bartosz.Wieczorek

WYDAWCA ONLINE

Biocomo Sp. z o.o.
Dariusz Ziółkowski

Portal wykonany przez: Dariusz Ziółkowski

do góry