SIGN IN YOUR ACCOUNT TO HAVE ACCESS TO DIFFERENT FEATURES

FORGOT YOUR PASSWORD?

FORGOT YOUR DETAILS?

AAH, WAIT, I REMEMBER NOW!
POLSKA PO GODZINACH: KULTURA | WIEDZA | GOSPODARKA, PORTAL POLSKA PO GODZINACH ONLINE
  • ZALOGUJ SIĘ

Polska. Po godzinachPolska. Po godzinach

  • START
  • O NAS
  • DO POBRANIA
  • KONTAKT
PO GODZINACHNA LUZIE
0
środa, 14 października 2020 / opublikowany w: Historia, Społeczeństwo, Warszawa

Kolej Nadwiślańska w Warszawie

29 sierpnia upłynęły 143 lata od dnia otwarcia Kolei Nadwiślańskiej. W przeciwieństwie do kilku starszych linii, posiadających w Warszawie jedną ze swoich stacji krańcowych, „Nadwiślanka” jedynie ocierała się o jej obszar. Mimo to walnie przyczyniła się do rozwoju jej przedmieść oraz znacząco wpłynęła na ukształtowanie przestrzeni kilku dzisiejszych dzielnic.

Stacja Warszawa-Praga, 1877 rok.

Projekt budowy szerokotorowej kolei z Kowla przez Lublin, Dęblin, Warszawę i Modlin do Mławy, posiadającej odgałęzienie z Dęblina do Łukowa, zatwierdzono w 1873 roku. W założeniu miała ona przede wszystkim łączyć ze sobą kilka twierdz, położonych na zachodnich rubieżach Imperium Rosyjskiego. Przetarg na jej budowę i użytkowanie wygrał Leopold Kronenberg, który w 1874 roku został prezesem Towarzystwa Drogi Żelaznej  Nadwiślańskiej. Podzieloną na kilka etapów budowę, ukończono w roku 1877. W tym samym czasie powstała, uruchomiona rok wcześniej, warszawska linia obwodowa, która komunikowała linię nadwiślańską z innymi dworcami.

Dworzec Kowelski, pocz. XX wieku.

Miasto obsługiwała początkowo, posadowiona w znacznym oddaleniu od jego centrum, na dzisiejszym Nowym Bródnie, stacja Warszawa-Praga. Wraz z nią powstały warsztaty kolejowe i lokomotywownia. Drugą stacją w granicach dzisiejszej Warszawy był Wawer. Powstała ona w miejscu gdzie linia przecinała ważną magistralę drogową – Trakt Brzeski i gdzie miał niedługo powstać jeden z fortów Twierdzy Warszawa. W1880 roku na lewym brzegu Wisły powstał dworzec główny Kolei Nadwiślańskiej. Z uwagi na bliskość cytadeli, otrzymał również zabudowę drewnianą, łatwą do usunięcia w razie potrzeby prowadzenia ostrzału.

Stacja w Wawrze, lata 20. XX wieku.

Wilegiatura, wojna i elektryfikacja

Kolej Nadwiślańska w swojej pierwotnej formie funkcjonowała przez 20 lat. Na tyle działalności prywatnemu inwestorowi pozwalała koncesja. W 1897 roku przeszła na własność rządową. Przełom XIX i XX wieku był czasem dynamicznego rozwoju podwarszawskich letnisk. Do upowszechnienia tego zjawiska kulturowego, zwanego wilegiaturą, znacznie przyczyniły się linie kolejowe, w tym Nadwiślańska. Wzdłuż jej przebiegu powstało szereg osiedli wypoczynkowych, które mogły się rozwinąć dzięki dobrej komunikacji z Warszawą. Po części przyczynili się do tego również kolejowi urzędnicy, którzy zaludnili m.in. część Bródna i Anina. Na przełomie wieków po- wstały stacje w Falenicy, Radości, Miedzeszynie, Płudach i Choszczówce. W tym czasie też, dworzec główny „Nadwiślanki” uzyskał miano Dworca Kowelskiego.

W 1915 roku, wycofujący  się z Warszawy Rosjanie, zniszczyli większość zabudowań kolejowych i ewakuowali niemal cały tabor, a nowy okupant przekuł szerokie tory na rozstaw zwykły. W miejsce zniszczonego dworca głównego, powstał wówczas zalążek dzisiejszego Dworca Gdańskiego. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, dawna Kolej Nadwiślańska przeszła pod zarząd PKP.

Kamieniem milowym dla warszawskiego odcinka linii okazała się elektryfikacja jego południowej części. W 1933 roku PKP podpisała umowę z dwiema brytyjskimi firmami kolejowymi, które miały w ciągu czterech lat zrealizować odcinki do Żyrardowa, Mińska Mazowieckiego i Otwocka. Ten ostatni, posadowiony na fragmencie „Nadwiślanki”, otwarto 15 grudnia 1936 roku. Zabudowania techniczne ulokowano na Grochowie. Zbudowano wówczas szereg dobrze znanych, charakterystycznych peronów ze skrzydlatymi wiatami. W tym czasie kolej na linii podmiejskiej obsługiwała już kolejne przystanki, na Olszynce oraz w Międzylesiu i Aninie. W tej formie służy mieszkańcom do dziś.

Stacja w Radości, lata 20. XX wieku.

Dziedzictwo kolejowe

Linia dawnej Kolei Nadwiślańskiej przecina lub dotyka obszarów dzisiejszych dzielnic Białołęka, Targówek, Praga Północ, Praga Południe i Wawer. Większość ich osiedli powstawała i rosła w uwarunkowaniach podyktowanych jej istnieniem. Szczególnie rzuca się to w oczy w dzielnicach Targówek i Praga Północ, gdzie linia do dziś przebiega po wysokich, dzielących przestrzeń miejską wałach oraz na tzw. linii otwockiej. Z zachowanych zabudowań historycznych, na szczególną uwagę zasługują obiekty przy Stacji Warszawa-Praga, należące nie- gdyś do Warsztatów Głównych Kolei Nadwiślańskiej. Wzdłuż linii do Otwocka zachowało się kilka murowanych koszarek i drewniany budynek mieszkalny przy stacji w Falenicy, który dość długo uznawany był za pierwotny budynek dworcowy. Obok niego znajduje się nowszy dworzec, z lat 30. XX wieku. Szczególną wartość zabytkową stanowią perony ze skrzydlatymi wiatami w Międzylesiu, Radości, Miedzeszynie i Falenicy. Wybierając się koleją podmiejską na wycieczkę ich śladem, warto też pojechać kawałek za miasto. W Otwocku znajduje się oryginalny dworzec z 1910 roku, a w Celestynowie niezwykła perełka – dworzec drewniany, z końca XIX wieku.

Adam Ciećwierz

TAGI: Adam Ciećwierz, Warszawa, Warszawa historia, Warszawa powodzie

WYBRANE DLA CIEBIE

Miałem w życiu fart
Syn szewca dyktatorem
Przemoc to zawsze destrukcja

Najnowsze artykuły

  • “A jednak żyć się chce!” – ukazała się nowa książka ks. Andrzeja Chibowskiego

    A gdyby tak duszpasterze pisali o swoich parafi...
  • Pozytywna zmiana z programem ,,WzMOCnij swoje otoczenie’’ – dodatkowe wyposażenie wielofunkcyjnej sali multimedialnej

    Parafia św. Brata Alberta w Warszawie-Wesołej j...
  • Pozytywna zmiana z programem ,,WzMOCnij swoje otoczenie’’ – dodatkowe wyposażenie wielofunkcyjnej sali multimedialnej

    Parafia św. Brata Alberta w Warszawie-Wesołej j...
  • Remont na dużą skalę – wymiana pokrycia dachowego na kościele

    Wymiana dachu to zawsze duże przedsięwzięcie, w...
  • „W internetowym oceanie nie daj się złapać na haczyk” – TAURON przestrzega

    Jak bronić się przed phishingiem – pokazuje w n...

ARCHIWALNE

  • Luty 2023
  • Grudzień 2022
  • Listopad 2022
  • Kwiecień 2022
  • Marzec 2022
  • Luty 2022
  • Styczeń 2022
  • Grudzień 2021
  • Listopad 2021
  • Październik 2021
  • Wrzesień 2021
  • Lipiec 2021
  • Czerwiec 2021
  • Maj 2021
  • Kwiecień 2021
  • Marzec 2021
  • Luty 2021
  • Styczeń 2021
  • Grudzień 2020
  • Listopad 2020
  • Październik 2020

Kategorie

  • Aktywność fizyczna
  • Architektura
  • Bez kategorii
  • Budownictwo
  • Czas wolny
  • Dzieci
  • Edukacja
  • Ekologia
  • Ekonomia
  • Felieton
  • Film
  • Finanse
  • Gospodarka
  • Historia
  • Książki
  • Kulinaria
  • Literatura
  • Malarstwo
  • Media
  • Medycyna
  • Muzyka
  • na luzie
  • Najnowsze artykuły
  • Nauka
  • Nieruchomości
  • Pasja
  • Praca
  • Prawo
  • Przemysł
  • Przestrzeń publiczna
  • Przyroda
  • Psychologia
  • Religia
  • Rodzina
  • s1
  • s2
  • Samorząd
  • Społeczeństwo
  • Sport
  • Środowisko
  • Styl życia
  • Sylwetki
  • Sztuka
  • Technika
  • Technologia
  • Test
  • Turystyka
  • Ubezpieczenia
  • Warszawa
  • Wychowanie
  • Wywiad
  • Zdrowie
  • zrównoważone budownictwo

PO GODZINACH W MEDIACH SPOŁECZNOŚCIOWYCH

BIURO REKLAMY

mateusz.jarecki@
p
ogodzinach.info

NOTY PRAWNE

Polityka prywatności
Cookies

WYDAWCA

Independent Media Company
Bartosz.Wieczorek

WYDAWCA ONLINE

Biocomo Sp. z o.o.
Dariusz Ziółkowski

Portal wykonany przez: Dariusz Ziółkowski

do góry